Tuesday, April 26, 2011

Pantun (Sisindiran) Sunda

Pantun Sunda atau disebut juga Sisindiran Sunda menjadi ‘alat’ untuk Orang Sunda bercengkrama. Saling berbalas pantun (sisindiran) menjadi hal menarik ditengah pergaulan orang Sunda. Ditengah semua itu, banyak yang menganggap Sisindiran Sunda hanya berisi hal-hal lucu atau lelucon semata dan juga berisi hal-hal berbau seks (jorang), dan anggapan itu adalah keliru, karena sebenarnya banyak juga pantun atau sisindiran Sunda yang berisi ajaran atau kalimat yang mengandung pesan moral dan ajaran yang dalam. Kesimpulannya, jorang tidaknya dan dalam tidaknya tergantung pada cara orang membaca dan mengartikannya.
Kini, seiring dengan lunturnya Bahasa Sunda ditengah orang Sundanya sendiri, pantun atau sisindiran Sunda seakan menjadi ‘artefak’ masa lalu. Tidak banyak ditemui pantun atau sisindiran baru. Tidak banyak munculnya pengarang sisindiran maupun Puisi Sunda, seperti juga tidak banyak karya tulis berbahasa Sunda yang lahir di jaman sekarang. Padahal, kini banyak pengarang sukses (dengan bahasa Indonesia)  yang berasal dari Tanah Sunda. Apakah Seniman Sunda sudah tidak produktif lagi? Atau kurang terangkat? Inilah pertanyaan yang harus dijawab dengan karya.
Disisi lain, banyak yang menganggap bahwa membuat pantun atau sisindiran dalam Bahasa Sunda lebih sulit dibanding  membuat pantun dalam Bahasa Indonesia, tapi anggapan itu tidak sepenuhnya benar, karena Bahasa Sunda sebenarnya lebih kaya kosakata dibanding bahasa Indonesia, mengingat ada Bahasa Sunda kasar, lemes dsb. Contoh : makan dalam bahasa Sunda bisa diartikan beberapa kata diantaranya : tuang, emam, neda, dahar, nyatu dsb.
Berikut adalah beberapa Pantun Sunda atau Sisindiran Sunda yang masih saya ingat dan beberapa saya ambil dari beragai sumber :

Pantun Sunda / Sisindiran yang Mengandung Pesan Moral
Colenak dikalapaan
Aya anak euweuh bapaan

Salawe dua puluh lima
Mobil Sedan Cetna Hejo
Awewe jaman ayeuna
Bisa dandan teu bisa ngejo

Saninten buah saninten
Dibawa ka parapatan
Hapunten abdi hapunten
Bilih aya kalepatan

Pileuleuyan cangkang beas
Huut sajeroning kejo
Pileuleuyan urang ikhlas
Imut sajeroning nenjo

Pantun Sunda / Sisindiran yang Lucu dan Berisi Lelucon
Manuk gagak macok kupat
Kecok deui kecok deui
Diwedak reujeung disipat
Dekok deui dekok deui

Cikaracak ninggang batu
Laun laun jadi legok
Tai cak cak kanu huntu
Laun laun nya di lebok

Jaka Sembung make bedak
Teu nyambung dak

Pantun Sunda / Sisindiran yang Berbau Seks (Jorang)
Aya roda na tanjakan
Katinggang ku pangpun jéngkol
Aya rangda gogoakan
Katinggang ku hulu kohkol

Meuli daging ka ciawi
Jalana ka singaparna
Judang jeding ka salaki
Teu di bere eusi calana

Es keleneng gula batu salawean
He’es jeung si eneng jam satu ….

Tambahan

Poe salasa tumpak kuda
kuda paninggalan walanda
urang mah urang sunda
atuh pake basa sunda

kangkung diasakan ku randa
ngeunah pisan rasana
angklung teh asli ti sunda
kuring nu bogana

aya pawang buhaya
pawangna ulin ka persia
kudu nyaah kana budaya
bisi dicolong ku malaysia

hayang ulin ka gunung gede
di gunung aya buhaya
urang sunda sing harade
sing nyaah kana budaya

ulin ka jalan juanda
sawaktos bulan puasa
mun ngaku urang sunda
tong poho kana basa

aya jalma teu boga alis
sabab getol dikerokna
neng geulis tong gumeulis
sabab rujit nenjona

baju teh apan disewakeun
disewakeun ku indung sia
basa sunda sok atuh gunakeun
saeuncan diaku ku malaysia

aya huma dekeut situ
eta huma nu bogana randa
naha urang sunda teh kitu
alim nyarios ku basa sunda

majar maneh rek ka huma
ka cai ngajingjing kendi
majar maneh rek karunya
lila-lila nganyeyeri

paingan cacing barijil
halodo katinggang hujan
paingan teu genah cicing
kabogoh aya nu neang

baju hejo dibulao
kembangna katuncar maur
seubeuh nenjo ti bareto
geus gede dikawin batur

Majar maneh cengkeh koneng
kulit peuteuy dina waru
Majar maneh lengkeh koneng
kulit beuteung meuni nambru
*lengkeh koneng=langsing singset

ka Bandung kuring ka bandung
sukajadi keur marema
kaduhung kuring kaduhung
heunte jadi ka manehna
*marema=rame

kamana ngaitkeun kincir
sakieu panas poena
kamana ngaitkeun pikir
sakieu panas hatena

cau ambon dikorangan
korangna ka pipir-pipir
manehna ambon sorangan
urangna teu mikir-mikir
*ambon sorangan=bertepuk sebelah tangan

samping hideung dina bilik
kumaha nuhurkeunnana
abdi nineung ka nu balik
kumaha nuturkeunnana
*nineung=inget mulu

diputer-puter paseukna
ari pek beunang talina
diincer-incer lanceukna
ari pek meunang adina

itu gunung ieu gunung
gunungna gunung arjuna
itu pundung ieu pundung
pundungna bet duanana

aya oplet maju ngidul
kuring wawuh ka supirna
diajar teh ulah ngedul
bisi kaduhung ahirna

Majar maneh nganyam samak
neukteukkan bari motongan
majar maneh neang anak
ngadekeutan popotongan

kuma suling kuma suling
suling teh ngan silung wae

Kuma kuring kuma kuring
kuring teh ngan bingung wae
*silung=sorana teu pas

Aya hiji balon rek bitu
sabab kagencet ku buhaya
naha urang sunda teh kitu
mopohokeun kana budaya

Aya jalma teu boga banda
sadayana tos dipasihkeun
angklung teh ti tatar sunda
naha urang bet mopohokeun

ulin ka laut banda
naha jadi nalangsa
kuring teh urang sunda
kuring nyaah kana basa

di kebon sato aya panda
panda ngahakan kangkung
budayakeun budaya sunda
bilih lapur kawas angklung

kamari ulin ka samarinda
trus nyimpang ka bima
kuring mah da urang sunda
nyebat ka indung teh emak

diluhur aya bandera
bandera gambar panda
naha kuring kudu era
pan ieu teh basa sunda

Rincik rincang rincik rincang
aya roda na tanjakan
sidik pisan sidik pisan
nyai teh bogoh ka akang

Cikaracak ninggang batu
laun-laun jadi legok
tai cakcak ninggang huntu
laun-laun nya dilebok

Cikaracak ninggang batu
laun-laun jadi legok
cai …. ninggang ….
laun-laun jadi orok

Kembang cula kembang tanjung
kembang sagala domdoman
rek sabulan rek sataun
moal weleh diantosan

Aya roda na tanjakan
katinggang ku pangpung jengkol
aya randa gogoakan
katinggang ku hulu botol

Jauh jauh manggul awi
nyiar-nyiar pimerangeun
jauh-jauh neang abdi
nyiar-nyiar pimelangeun

Aya listrik di masigit
caangna ka Pabrik Kina
Aya istri jangkung alit
hanjakal teu di calana

Manuk ciung na pisitan
buah nona aratah keneh
dicium kunu kumisan
si nona kalahka jebleh

No comments:

Post a Comment